Hội Chữ thập đỏ Việt Nam (tên cũ Hội Hồng thập tự Việt Nam) là tổ chức xã hội quần chúng, thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thành viên của Phong trào Chữ thập đỏ – Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế. Hội hoạt động trong phạm vi cả nước, theo Hiến pháp và Pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Điều lệ và nguyên tắc cơ bản tương tự của Phong trào Chữ thập đỏ là Nhân đạo, Vô tư, Trung lập, Độc lập, Tự nguyện, Thống nhất, Toàn cầu.
Sự ra đời của Hội chữ Thập đỏ Việt Nam
Cách mạng tháng 8/1945 thành công, chính quyền cách mạng còn non trẻ và đứng trước tình thế hiểm nghèo. Đế quốc, thực dân lại rắp tâm gây chiến hòng bắt dân ta trở lại cuộc đời nô lệ. Chính trong những ngày sục sôi khí thế cách mạng ấy, một số nhân sĩ, trí thức yêu nước đứng ra vận động và xin phép thành lập Ban Hồng Thập tự Việt Nam (tổ chức tiền thân của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam ngày nay).
Một ngày đầu xuân năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp và làm việc với đại biểu Ban vận động thành lập Hồng Thập tự Việt Nam. Bác đã hỏi về tình hình lớp cứu thương đang mở, về việc lập Hội, tôn chỉ mục đích và dự kiến chương trình hoạt động, Bác giảng giải về hoạt động của một số Hội Hồng thập tự các nước và một vài tổ chức nhân đạo khác, Bác chỉ dẫn phương hướng hoạt động của Hồng thập tự nước ta và khuyên: “Phải xuất phát từ tình thương yêu nhân dân tha thiết mà góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân và làm mọi việc có thể làm được để giảm bớt đau thương cho họ”.
Ngày 23/11/1946, tại Đại hội đại biểu Hồng thập tự Việt Nam lần thứ nhất diễn ra tại Đình làng Thanh Ấm, thị trấn Vân Đình, huyện Ứng Hòa, Hà Tây (nay là Hà Nội), Hội Hồng thập tự Việt Nam chính thức được thành lập. Đại hội suy tôn Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Chủ tịch danh dự của Hội và Người là Chủ tịch danh dự của Hội trong suốt 23 năm từ ngày thành lập Hội tới khi Người qua đời. Bác sĩ Vũ Đình Tụng được bầu làm Hội trưởng.
Kể từ đó, ngày 23/11/1946 đã đi vào lịch sử của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam như một mốc son đánh dấu sự ra đời của một tổ chức xã hội nhân đạo quần chúng, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và làm Chủ tịch danh dự đầu tiên. Đây là niềm vinh dự lớn lao đối với cán bộ, hội viên, thanh, thiếu niên, tình nguyện viên Chữ thập đỏ Việt Nam mà không phải tổ chức nào cũng có được.
Hội chữ Thập đỏ Việt Nam – 75 năm xây dựng và trưởng thành
Ngay sau khi thành lập, hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch, hầu hết các hội viên Hồng thập tự đã tích cực tham gia phục vụ tại các mặt trận, tổ chức các trạm cấp cứu, bệnh viện dã chiến, bệnh viện hậu phương. Cũng trong thời gian này, Hội Hồng thập tự Việt Nam phối hợp với Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế tiến hành các hoạt động trao trả tù binh chiến tranh theo đúng tinh thần Luật Nhân đạo quốc tế, góp phần thực hiện chính sách nhân đạo của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Ngày 5/6/1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Công hàm tới Chính phủ Liên bang Thụy Sĩ tuyên bố gia nhập 4 Công ước Giơ-ne-vơ về việc bảo hộ nạn nhân chiến tranh. Ngày 4/11/1957, tại cuộc họp của Phong trào Chữ thập đỏ – Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế họp ở Niu-đê-li (Ấn Độ), Hội Hồng thập tự Việt Nam chính thức được công nhận là thành viên của Phong trào.
Ngày 19/11/1960, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Hồng thập tự Việt Nam lần thứ II diễn ra tại Hà Nội với 150 đại biểu từ Trung ương đến các tổ chức Hội cơ sở. Bác sĩ Vũ Đình Tụng tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội. Ngày 27/2/1961, Hội Hồng thập tự Mặt trận dân tộc giải phóng Miền Nam được thành lập do Bác sĩ Phùng Văn Cung làm Chủ tịch Hội.
Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Hồng thập tự Việt Nam lần thứ III diễn ra ngày 15/12/1965. Tại Đại hội này, Hội Hồng thập tự Việt Nam chính thức đổi tên thành Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Bác sĩ Vũ Đình Tụng tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội.
Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ IV đã được tổ chức từ ngày 10-11/12/1971. Đại hội khẳng định vai trò của tổ chức Hội trong các hoạt động trợ giúp nhân đạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, tham gia cấp cứu thương binh, nạn nhân chiến tranh, vệ sinh phòng bệnh, hoạt động hợp tác quốc tế. Ghi nhận cống hiến của Hội, Đảng và Nhà nước đã tặng thưởng Hội Chữ thập đỏ Việt Nam Huân chương Lao động hạng nhì. Bác sĩ Vũ Đình Tụng tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội.
Ngày 31/7/1976, tại Hà Nội đã diễn ra Hội nghị hợp nhất Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và Hội Hồng thập tự cộng hòa miền Nam Việt Nam thành Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Bác sĩ Nguyễn Văn Thủ được bầu làm Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Ngày 07/9/1987, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa VI) đã ban hành Chỉ thị số 14-CT/TW về “Củng cố tổ chức, phát huy tác dụng tích cực của Hội Chữ thâp đỏ Việt Nam”, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội và mở ra thời kỳ phát triển mới của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Ngày 10-12/3/1988, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ V được tổ chức tại Hà Nội với sự có mặt của 368 đại biểu. Đây là Đại hội diễn ra khi đất nước ta bước vào công cuộc đổi mới. Đại hội đã đề ra Chương trình hành động 5 năm 1988-1993 gồm 4 nội dung chính: Củng cố phát triển Hội, góp phần chăm sóc sức khỏe nhân dân, góp phần thực hiện các chính sách xã hội và cứu trợ nhân đạo, hợp tác quốc tế. Giáo sư Nguyễn Trọng Nhân được bầu làm Chủ tịch Hội. Nhân dịp này, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vinh dự được tặng Huân chương Độc lập hạng nhất.
Tính đến cuối năm 1988 đã có 40 tỉnh, thành, 427 huyện thị (80%), 3.814 xã, phường (38%) có tổ chức Hội với 7.700 chi hội. Đến cuối năm 1994, tổ chức Hội được thành lập tại tất cả 53 tỉnh, thành phố và hầu hết các quận, huyện với 14.900 chi hội cơ sở.
Từ ngày 15-17/3/1995, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ VI diễn ra tại Hà Nội. Tổng Bí thư Đỗ Mười làm Chủ tịch danh dự Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Giáo sư Nguyễn Trọng Nhân tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội. Tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 14 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá VI “Về việc củng cố tổ chức, phát huy tác dụng tích cực của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam” ngày 7-8/4/1998, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vinh dự đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của Hội cũng là sự ghi nhận những cống hiến xuất sắc của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam trong sự nghiệp nhân đạo.
Ngày 12 – 13/6/2000, Đại hội thi đua yêu nước của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ nhất tổ chức tại thủ đô Hà Nội. Hàng trăm tập thể, cá nhân cán bộ, hội viên, thanh, thiếu niên Chữ thập đỏ xuất sắc trong hoạt động nhân đạo thời kỳ đổi mới được Nhà nước khen thưởng. Đại hội thống nhất phát động đợt thi đua yêu nước trong toàn Hội với chủ đề “Làm nhiều việc thiện vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Ngày 7 – 9/8/2001 diễn ra Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ VII. Chủ tịch nước Trần Đức Lương làm Chủ tịch danh dự Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Giáo sư Nguyễn Trọng Nhân tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Hội. Ngày 31/7/2003, tại kỳ họp thứ 4, Ban Chấp hành Trung ương Hội đã bầu Giáo sư Nguyễn Văn Thưởng làm Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Ngày 20/9/2005, tại Đại hội thi đua yêu nước Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ II, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vinh dự được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất và Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Văn Thưởng – Chủ tịch, Tổng thư ký Hội Chữ thập đỏ Việt Nam được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới.
Ngày 28-29/6/2007, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2007-2012 với chủ đề “Chung sức vì nhân đạo” diễn ra tại Hà Nội. Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương tiếp tục làm Chủ tịch danh dự của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Tiến sĩ Trần Ngọc Tăng – Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương được cử là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Ngày 8/6/2010, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Chỉ thị 43 “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam”. Chỉ thị nhấn mạnh “Công tác nhân đạo là bộ phận quan trọng trong công tác dân vận của Đảng, là nhiệm vụ của mỗi cấp ủy Đảng, của cán bộ, đảng viên và các tổ chức trong hệ thống chính trị, góp phần giáp dục, đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong thực hiện các chính sách xã hội của Đảng”.
Ngày 25-26/9/2010, Đại hội thi đua yêu nước Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ III. Đồng chí Nguyễn Văn Thưởng, nguyên Chủ tịch, Tổng Thư ký Trung ương Hội được tặng thưởng Huân chương Ðộc lập hạng nhì; đồng chí Ðoàn Xuân Mượu, nguyên Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Trung ương Hội và đồng chí Trần Ngọc Tăng, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam được tặng Huân chương Ðộc lập hạng ba; 09 đồng chí được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng nhất, nhì, ba và 03 tập thể, 03 cá nhân được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; 35 tập thể được nhận Cờ thi đua của Trung ương Hội.
Ngày 23/11/2011, nhân kỷ niệm 65 năm Ngày thành lập, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của Hội cũng là sự ghi nhận những cống hiến xuất sắc của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam trong sự nghiệp nhân đạo.
Ngày 4-5/7/2012, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang được suy tôn là Chủ tịch danh dự của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Ông Nguyễn Hải Đường – Phó Bí thư Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương được bầu là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Đại hội đã quyết định 4 định hướng hoạt động lớn của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam giai đoạn 2012-2017, đó là: Phòng ngừa, ứng phó thảm họa, cứu trợ khẩn cấp, phục hồi tái thiết; Chăm sóc sức khoẻ dựa vào cộng đồng; Hiến máu nhân đạo, hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác; Công tác xã hội nhân đạo.
Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc Hội Chữ thập đỏ Việt Nam lần thứ IV diễn ra ngày 29/9/2015 tại Hà Nội với sự góp mặt của 458 đại biểu điển hình tiên tiến đại diện cho trên 4,4 triệu cán bộ hội viên, thanh thiếu niên, tình nguyện viên Chữ thập đỏ cả nước. Đại hội đã tặng Cờ của Ban Chấp hành Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam cho Hội Chữ thập đỏ 29 tỉnh, thành có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua 5 năm liên tục, giai đoạn 2010 – 2015, tặng Danh hiệu “Hội viên Chữ thập đỏ tiêu biểu toàn quốc”, giai đoạn 2010-2015 cho 37 cá nhân và Danh hiệu “Tình nguyện viên Chữ thập đỏ tiêu biểu toàn quốc”, giai đoạn 2010-2015 cho 43 cá nhân thuộc các tỉnh, thành phố.
Ngày 08/1/2016, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam khóa IX lần 5 đã bầu Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Xuân Thu – Phó Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, giữ chức Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Ngày 19/11/2016, tại Hà Nội, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã long trọng tổ chức Chương trình kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Hội (23/11/1946-23/11/2016) và giao lưu nghệ thuật “Sáng mãi những tấm lòng nhân đạo”. Tại lễ kỷ niệm, thay mặt Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã trao tặng Hội Chữ thập đỏ Việt Nam Huân chương Lao động hạng Nhì nhằm ghi nhận sự đóng góp xuất sắc của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam trong sự nghiệp nhân đạo. Nhân dịp này, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã trao tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp nhân đạo” cho các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cơ quan ban, ngành hữu quan; tuyên dương, trao tặng Bằng khen cho 70 cán bộ Chữ thập đỏ xuất sắc tiêu biểu trong công tác Hội và phong trào Chữ thập đỏ toàn quốc.
Ngày 15-16/8/2017, tại Hà Nội đã diễn ra Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X Hội Chữ thập đỏ Việt Nam với sự tham gia của 487 đại biểu đại diện hơn 8 triệu cán bộ, hội viên, tình nguyện viên, thanh thiếu niên Chữ thập đỏ cả nước. Chủ tịch nước Trần Đại Quang được suy tôn là Chủ tịch danh dự của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. PGS.TS Nguyễn Thị Xuân Thu được bầu lại giữ chức Chủ tịch Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam. Với chủ đề “Tiếp tục xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, chuyên nghiệp, đóng vai trò nòng cốt, cầu nối, điều phối trong công tác nhân đạo, tất cả vì người nghèo, người dễ bị tổn thương trong xã hội”,
Tháng 01/2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng cử Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng là Chủ tịch danh dự của Hội.
Hội chữ Thập đỏ Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò nòng cốt trong sự nghiệp nhân đạo
Năm 2019 cũng được đánh dấu bởi nhiều sự kiện, hoạt động của toàn Hội tạo được ảnh hưởng và sức lan tỏa lớn như: Chương trình “Sức mạnh nhân đạo”, Hội nghị tổng kết 10 năm Cuộc vận động “Mỗi tổ chức, mỗi cá nhân gắn với một địa chỉ nhân đạo và các mô hình công tác xã hội nhân đạo giai đoạn 2008-2019”, “Tháng nhân đạo” 2020, Hội nghị toàn quốc triển khai công tác hiến máu tình nguyện và tôn vinh những người hiến máu tình nguyện tiêu biểu, ra mắt Hệ thống nhân đạo điện tử (iNHANDAO) thuộc Đề án “Tri thức Việt số hóa” của Chính phủ…
Năm 2020, tổng trị giá hoạt động nhân đạo toàn Hội đạt hơn 8.250 tỷ đồng, trợ giúp trên 10 triệu lượt người có hoàn cảnh khó khăn.
Trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, công tác Hội và phong trào Chữ thập đỏ có những chuyển biến tích cực, nhiều khởi sắc. Hoạt động có trọng tâm, trọng điểm, bám sát chủ trương của Đảng và định hướng công tác của Hội. Các cấp Hội tiếp tục tích cực tham mưu cấp ủy, chính quyền triển khai thực hiện Luật hoạt động chữ thập đỏ, các văn bản pháp luật, các chỉ thị về công tác nhân đạo và hoạt động chữ thập đỏ; đồng thời tham mưu triển khai thực hiện các phong trào, cuộc vận động, nhiệm vụ bám sát nội dung, chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ X và Nghị quyết Đại hội các cấp, sự chỉ đạo, định hướng của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Thường trực Trung ương Hội và lãnh đạo cấp uỷ, chính quyền địa phương, góp phần tham gia thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước. Vai trò của tổ chức Hội trong Phong trào Chữ thập đỏ – Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế tiếp tục được khẳng định. Một số phong trào, cuộc vận động, mô hình do Hội phát động và triển khai đã và đang lan tỏa, tạo dấu ấn mạnh mẽ trong đời sống cộng đồng, như: Cuộc vận động “Mỗi tổ chức, cá nhân gắn với với một địa chỉ nhân đạo”, Phong trào “Tết vì người nghèo và nạn nhân chất độc da cam”, vận động hiến máu tình nguyện, tham gia phòng ngừa, ứng phó thảm họa…
Kỷ niệm Ngày thành lập Hội Chữ thập đỏ Việt Nam năm nay là dịp để mỗi cán bộ, hội viên, thanh thiếu niên, tình nguyện viên Chữ thập đỏ tự hào ôn lại bề dày truyền thống 75 năm của Hội, đồng thời là cơ hội để mỗi người làm công tác nhân đạo tiếp tục khẳng định vai trò, trách nhiệm trong việc kế thừa và phát huy truyền thống nhân ái của dân tộc, sẵn sàng có mặt kịp thời ở những nơi khó khăn nhất, sát cánh cùng những người nghèo, người yếu thế trong xã hội, thực hiện sứ mệnh nhân đạo cao cả mà Đảng, Nhà nước đã giao phó.
Bước vào thời kỳ mới, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đang đứng trước những thời cơ và thách thức nhưng là cơ hội tốt để Hội không ngừng nâng cao năng lực, khẳng định vị thế, hội nhập sâu rộng phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế. Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, nhiệm kỳ 2017-2022; Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 09/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về “Nâng cao hiệu quả công tác nhân đạo và hoạt động Chữ thập đỏ trong tình hình mới”, Trung ương Hội xác định định hướng trọng tâm công tác Hội và phong trào Chữ thập đỏ năm 2020 với một số nội dung như sau:
- Tổng kết 10 năm thực hiện Luật hoạt động Chữ thập đỏ, nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật; Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 43 – CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam; Tổng kết thực hiện Chiến lược Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đến năm 2020 và ban hành Chiến lược phát triển Hội Chữ thập đỏ Việt nam đến năm 2035, tầm nhìn 2045.
- Thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Hội CTĐ các cấp, nhiệm kỳ 2021-2026.
- Tổ chức tốt Phong trào “Tết vì người nghèo và nạn nhân chất độc da cam” 2021 và “Tháng Nhân đạo – 2021”…; các chương trình, sự kiện tôn vinh, vận động hiến máu tình nguyện, hiến tặng mô, tạng nhân đạo; chăm sóc sức khỏe, tham gia phòng ngừa, ứng phó thảm họa; Diễn đàn Lãnh đạo, Tổng thư ký các Hội quốc gia khu vực Đông Nam Á tại Hà Nội.
